درمان بیماری کولیت روده (کولیت اولسراتیو) با تغذیه و رژیم درمانی

"کولیت اولسراتیو" یک بیماری التهابی است که می‌تواند ناتوان‌کننده باشد. حتی گاهی اوقات می‌تواند زندگی فرد را به خطر اندازد. ممکن است در اثر بیماری "کولیت اولسراتیو" ناحیه‌ای از روده باریک‌تر گردد، درنتیجه مدفوع نمی‌تواند به‌ راحتی از روده‌ها عبور نماید. در اغلب موارد این بیماری به‌ تدریج شروع می‌شود و ممکن است در طول زمان بدتر گردد. نشانه‌های این بیماری التهابی می‌تواند خفیف تا شدید باشد. اکثر افراد در طول این بیماری دوره‌های از بهبودی را تجربه می‌کنند، زمانی که علائم بیماری ناپدید می‌شوند و می‌تواند برای هفته‌ها یا سال‌ها طول بکشد.  در حالی ‌که درمان شناخته‌شده‌ای برای کولیت روده وجود ندارد، رژیم غذایی تا حد زیادی می‌تواند علائم و نشانه‌های این بیماری را کاهش داده و دوره بهبودی بیمار را طولانی‌تر کند.

کولیت اولسراتیو چیست؟

کولیت روده (UC) یک بیماری مزمن است که باعث التهاب روده بزرگ (کولون) و رکتوم می‌شود، همچنین باعث زخم شدن لایه پوششی داخل روده بزرگ می‌گردد. تصور می‌شود "کولیت روده" یک بیماری خود ایمن باشد که در آن بدن به بافت‌های خود حمله می‌کند.  این بیماری یک نوع از بیماری‌های التهابی روده (IBD) محسوب می‌شود. کولیت اولسراتیو با بیماری "کرون" تفاوت دارد کرون نوع دیگری از بیماری‌های التهابی روده است، که می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش را درگیر نماید، در حالی کولیت روده تنها بر کولون و رکتوم اثر می‌گذارد. همچنین این بیماری با "سندرم روده تحریک‌پذیر" نیز متفاوت است، در سندروم روده تحریک‌پذیر، چگونگی عملکرد روده بزرگ دستخوش تغییرات می‌شود و التهابی ایجاد نمی‌گردد.

علائم و نشانه‌های کولیت روده چه هستند؟

• احساس نیاز فوری به اجابت مزاج
• خستگی
• دردهای شکمی و گرفتگی شکم
• اسهال
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• خونریزی از مقعد
• کم‌خونی

رژیم غذایی کولیت روده

ممکن است، تغییر رژیم غذایی در افراد مبتلابه کولیت روده بتواند در مدریت علائم و نشانه‌های آن‌ها مؤثر باشد. یک رژیم غذایی یا برنامه غذایی واحدی برای تمامی افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو وجود ندارد، و برنامه غذایی هر فرد باید بر اساس شرایط و علائم او به‌ صورت منحصر به ‌فرد برنامه‌ریزی شود. بسته به علائم، ممکن است انواع مختلفی از رژیم‌های غذایی توسط متخصص تغذیه توصیه شود، مانند:

• رژیم غذایی با کالری بالا: بسیاری از مبتلایان به کولیت روده، دچار کاهش وزن می‌شوند، در نتیجه ممکن است دچار علائم سوءتغذیه گردند، یک رژیم غذایی پرکالری می‌تواند از ایجاد چنین عوارضی جلوگیری به عمل آورد.
• رژیم غذایی فاقد لاکتوز: ممکن است افراد مبتلابه کولیت روده، قادر به تحمل لاکتوز نباشند.
• رژیم غذایی کم‌چرب: کولیت اولسراتیو می‌تواند در جذب چربی‌ها اختلال ایجاد نماید و خوردن غذاهای چرب ممکن است باعث تحریک علائم آن گردد. بنابراین در طول شعله‌ور شدن کولیت روده، این رژیم غذایی توصیه می‌شود.
• یک رژیم غذایی کم فیبر (رژیم غذایی کم پسماند): این رژیم می‌تواند به کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج و دردهای شکمی کمک نماید.
• رژیم غذایی کم‌نمک: این رژیم غذایی در افرادی که با کورتیکواستروئیدها تحت درمان هستند، به ‌منظور کاهش احتباس آب استفاده می‌شود.
• رژیم غذایی فاقد گلوتن: افراد مبتلابه کولیت روده ممکن است نسبت به گلوتن نیز حساسیت داشته باشند.

اگر قادر به خوردن یک رژیم غذایی متعادل نباشید، ممکن است برای شما استفاده از مکمل‌های غذایی لازم باشد. در مورد مکمل‌های مور دنیاز خود با متخصص تغذیه به مشورت بپردازید.  بسیاری از افراد مبتلابه کولیت روده، درصورتی‌که خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مکرر به‌جای چند وعده بزرگ، احساس بهتری خواهند داشت. این کار می‌تواند به جذب بیشتر مواد غذایی نیز کمک نماید.

19 غذای محرک کولیت روده که بهتر است از رژیم غذایی این افراد حذف گردد

رژیم غذایی باعث ایجاد بیماری کولیت روده نمی‌شود، اما برخی از مواد غذایی خاص می‌توانند باعث بدتر شدن علائم و نشانه‌های بیماری گردند. یافتن غذاهای محرک می‌تواند تعداد حملات بیماری و شدت علائم کولیت روده را کاهش دهد. همه افراد مبتلابه کولیت اولسراتیو نسبت به محرک‌ها به ‌صورت یکسان واکنش نشان نمی‌دهند، اما فهرستی از رایج‌ترین محرک‌ها در اینجا معرفی می‌گردد:

1. الکل می‌تواند روده را تحریک کرده و باعث اسهال گردد.
2. کافئین موجود در قهوه، چای، شکلات و نوشابه‌های انرژی‌زا، محرک است و می‌تواند سرعت انتقال مواد در روده بزرگ را افزایش دهد، درنتیجه ممکن است نیاز به اجابت مزاج افزایش یابد.
3. نوشابه‌های گازدار از جمله سودا و آبجو حاوی کربنات هستند و می‌توانند دستگاه گوارش را تحریک و باعث تجمع گاز شوند.
4. اگر بیمار قادر به تحمل لاکتوز ‌نباشد، باید محصولات لبنی را حذف نماید، آن‌ها می‌توانند علائمی شبیه به کولیت روده ایجاد کنند. همه افراد مبتلابه کولیت روده دچار عدم تحمل لاکتوز نیستند.
5. دانه‌های خشک‌شده، نخودفرنگی و حبوبات همگی فیبر بالایی دارند و می‌توانند باعث افزایش اجابت مزاج، گرفتگی‌های شکمی، و افزایش گاز شوند.اگر شما یک گیاه‌خوار هستید و یا  رژیم خام‌ گیاه‌خواری (رژیم وگان) را انتخاب نموده‌اید، می‌توانید این غذاها را به مقدار کم یا به‌ صورت پوره امتحان کنید، و تحریک علائم خود را بررسی نمایید.
6. میوه‌های خشک‌شده، انواع توت‌ها، میوه‌های حاوی پالپ، یا دانه‌ها ، غذاهای سرشار از فیبر هستند که می‌توانند علائم کولیت اولسراتیو را فعال نمایند.
7. غذاهای حاوی گوگرد و یا سولفات می‌توانند باعث تولید بیش ‌از حد گاز شوند.
8. غذاهای پر فیبر، از جمله غلات کامل، می‌توانند تعداد دفعات اجابت مزاج را افزایش داده و باعث گرفتگی‌های شکمی و تولید گاز شوند.
9. گوشت، به ‌خصوص گوشت‌های چرب، می‌توانند علائم کولیت روده را فعال نمایند.
10. آجیل‌ها، کره‌های حاوی مغزها و دانه‌های آسیاب نشده (از جمله کره بادام‌زمینی و یا ارده) می‌توانند باعث بدتر شدن دردهای شکمی، نفخ و اسهال شوند.
11. پاپ کورن نیز به علت فیبر بالا، یک ماده غذایی حجیم محسوب می‌شود که به ‌طور کامل توسط روده کوچک هضم نمی‌شود و می‌تواند باعث اسهال و نیاز به دفع سریع گردد.
12. الکل قند (مانند سوربیتول و مانیتول) که در آدامس‌های بدون قند، آب‌نبات‌ها، برخی از بستنی‌ها، برخی میوه‌ها و آب‌میوه یافت می‌شود، می‌تواند در برخی افراد باعث اسهال، نفخ و گاز معده گردد.
13. شکلات‌های حاوی کافئین و شکر، هر دو می‌توانند دستگاه گوارش را تحریک کرده و باعث دل‌درد و دفع مکرر روده‌ها شوند.
14. سبزیجات، به‌ ویژه سبزیجات خام، فیبر بالایی دارند و می‌توانند باعث اختلال در هضم، نفخ، گاز و دردهای شکمی شوند.
15. شکر تصفیه‌شده می‌تواند آب بیشتری را به درون روده‌ها جذب نماید و باعث اسهال گردد.
16. غذاهای تند و پر ادویه، سس‌های تند و فلفل می‌تواند در بسیاری از افراد باعث اسهال شود و در افراد مبتلابه کولیت روده این مواد می‌توانند باعث شعله‌ور شدن بیماری و یا بدتر شدن علائم بیمار گردند.
17. در افرادی که نسبت به گلوتن حساس می‌باشند، گلوتن موجود در گندم، چاودار، جو و برخی از محصولات تولیدشده از جو، می‌تواند علائمی مشابه کولیت اولسراتیو ایجاد نماید.

کدام مواد غذایی به کنترل و کاهش عود مجدد کولیت اولسراتیو کمک خواهد کرد؟

• ماهی سالمون و ماهی تن آلباکور حاوی اسیدهای چرب امگا 3 می‌باشند و می‌توانند در طول فعال شدن بیماری التهاب را کاهش دهند و مدت‌زمان خاموش ماندن بیماری را افزایش دهند.
• مصرف گوشت و مرغ بدون چربی پس از عود کولیت روده توصیه می‌شود، چرا که در اغلب موارد حجم پروتئین افراد کاهش خواهد یافت.افزایش مصرف پروتئین در طول فعال شدن بیماری می‌تواند ذخیره پروتئین‌ها و مواد مغذی بدن را افزایش دهد.
• تخم‌مرغ یکی دیگر از منبع بسیار خوبی از پروتئین می‌باشد و اغلب در زمان فعال شدن بیماری به ‌خوبی تحمل می‌شود. برخی از تخم‌مرغ‌ها با اسیدهای چرب امگا 3 غنی می‌شوند، که می‌تواند به کاهش التهاب کمک نماید.
• در گیاهخواران و خام‌گیاه‌خواران، پروتئین‌های مبتنی بر سویا، می‌تواند جایگزین پروتئین حیوانی گردد. منابع خوب دیگر پروتئین‌های غیر حیوانی می‌تواند شامل حبوبات و غلات کامل گردد.
• پروبیوتیک‌ها که معمولاً در ماست، کفیر، کلم ترش و میسو یافت می‌شوند، باکتری‌های مفیدی هستند که می‌توانند به هضم غذا کمک نمایند. ماست‌هایی را انتخاب کنید که به آن‌ها شکر افزوده نشده باشد، چرا شکر می‌تواند علائم کولیت روده را تشدید کند.
• آوکادو منبع عالی از پروتئین و چربی‌های سالم محسوب می‌شود. کالری آن متراکم است، اما از آنجا که حدود 70٪ آن از آب تشکیل شده است، به‌راحتی هضم می‌گردد.
• پوره سیب شیرین نشده نیز می‌تواند مفید باشد، پس از درد کولیت روده می‌تواند برای برخی افراد قابل ‌تحمل باشد، هرچند ممکن است برخی افراد هنگام فعال شدن بیماری قادر به تحمل آن نباشند.
• بلغور جو فوری که شامل غلات تصفیه‌شده می‌باشد نسبت به بلغورهای جو قدیمی راحت‌تر قابل ‌تحمل است چرا که فیبر کمتری دارند.
• کدو یک انتخاب سالم و مفید است و معمولاً در طول شعله‌ور شدن کولیت روده به‌خوبی تحمل می‌شود. کدو حاوی فیبر، ویتامین C و بتاکاروتن می‌باشد. انواع کدوها (کدو گردویی، کدو سبز، کدوی اسپاگتی، کدوی بلوطی، کدوی حلوایی و کدوی تابستانی) هنگام پخته شدن، راحت را قابل‌ تحمل می‌گردند. ممکن است کدو خام علائم کولیت روده را در طول فعال شدن بیماری بدتر نماید.
• آب‌میوه و اسموتی‌ها در برخی افراد هنگام شعله‌ور شدن بیماری قابل‌تحمل می‌باشند، همچنین آن‌ها می‌توانند به حفظ مواد مغذی در بدن کمک نمایند. آب هویج سرشار از ویتامین A و آنتی‌اکسیدان‌ها است و بسیاری از افراد مبتلابه کولیت روده آن را می‌توانند به‌ آسانی تحمل نمایند.
• موز سبز، که نوعی میوه از خانواده موزها می‌باشد، می‌تواند به هضم غذا کمک نماید.