یکی از مشکلات گوارشی شایع که بسیاری از افراد آن را تجربه می‌کنند، ناراحتی و درد معده است که در اصطلاح به آن سوءهاضمه گفته می‌شود. بسیاری اوقات این علائم خطرناک نیست و گاهی خود به خود برطرف می‌شود. برای درک بیشتر این مطلب بهتر است ابتدا با تعریف سوءهاضمه آشنا شویم؛ سوءهاضمه یا دیس‌پپسی (Dyspepsia) به درد و ناراحتی در قسمت بالای شکم، سوزش پشت استخوان‌های قفسه سینه یا همان سوزش سردل می‌گویند.و بعد با کمک رژیم غذایی سوءهاضمه را درمان کرد
درد شکم و سوزش سردل می‌تواند در همراهی با هم یا به صورت جداگانه دیده شود. علائم ناشی از سوءهاضمه معمولا بعد از صرف غذا ایجاد شده و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. این علائم ممکن است به صورت روزانه یا هر ازگاهی بروز پیدا کند. هرچند گفتیم معمولا سوءهاضمه خطرناک نیست، اما درصورتی که فرد را طولانی مدت درگیر کند می‌تواند نشانه‌ای از بیماری جدی‌تر بوده و نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد.
علائم سوءهاضمه
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم علائم اصلی سوءهاضمه درد و احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم است، البته بیشتر افراد ممکن است در کنار علائم گفته شده احساس سوزش در قفسه سینه را هم تجربه کنند.
علائم شامل موارد زیر است:
- احساس ناخوشایند پر بودن بیش از حد معده
- نفخ شکم
- برگشت مواد غذایی از معده (رفلاکس معده)
- حالت تهوع
- استفراغ
رژیم غذایی سوءهاضمه
اول، باید علت بروز سوءهاضمه را جویا شوید. دستگاه گوارش آینه وضعیت ذهن و ضمیر شما می‌باشد. شما باید عادت‌های غذایی و حالت‌های روحی عاطفی خود را زیر نظر بگیرید. هنگامی‌که شما بفهمید دقیقاً چه عاملی محرک ناراحتی شما است، با تغییر در سبک زندگی خود می‌توانید علائم خود را تغییر دهید، تغییر در سبک زندگی می‌تواند شامل مواردی همچون استفاده از تمرینات آرام‌سازی (ریلکسیشن)، یوگا و یا مراقبه (مدیتیشن) باشد. در اینجا برخی ازتوصیه های مخصوص رژیم غذایی سوءهاضمه به شما ارائه می‌شود که می‌توانید آن‌ها را امتحان کنید:
نوشیدن آب و درمان سوء هاضمه
آب می‌تواند به خنثی‌سازی اسید معده کمک کند و اسید را به سمت انتهای معده هدایت نماید (جایی که اسید بدان جا تعلق دارد) حضور اسید در مری باعث ایجاد ریفلاکس و سوزش مری می‌شود. همچنین آب می‌تواند از ایجاد یبوست جلوگیری کرده و نفخ و ناراحتی معده را کاهش دهد.
انتخاب غذاهای کم‌چرب
گوشت و پروتئین‌های کم‌چرب مانند مرغ، بوقلمون و ماهی را انتخاب کنید. سعی کنید بجای سرخ کردن غذاها در روغن، آن‌ها را بخارپز، کبابی و یا تفت دهید. به جای استفاده از شیرهای پرچرب و کامل، از شیرهای کم‌چرب استفاده نمایید. شیر پرچرب دیرهضم بوده و می‌تواند معده را اذیت نماید.
مکمل‌ها و درمان سوء هاضمه
- پروبیوتیک‌ها محصولاتی هستند که حاوی باکتری‌های مفید می‌باشند. این باکتری‌ها به‌طور طبیعی در دستگاه گوارش انسان زندگی می‌کنند. بسیاری از این “باکتری‌های مفید” در شیر و محصولات لبنی، مانند ماست وجود دارند، مانند باکتری اسیدوفیلوس در شیر. همچنین پروبیوتیک‌ها برای درمان اسهال در کودکان، اسهال‌های مسافرتی، عدم تحمل لاکتوز، سندرم روده تحریک‌پذیر و عفونت‌های قارچی واژن نیز مؤثر می‌باشند.
- سعی کنید از آنزیم‌های گوارشی گیاهی استفاده نمایید. این آنزیم‌ها در هضم برخی از مواد غذایی مؤثر هستند. به عنوان مثال آنزیم آمیلاز برای هضم کربوهیدرات‌ها، آنزیم لیپاز برای هضم چربی‌ها، پروتئاز برای هضم پروتئین‌ها، لاکتوز برای هضم محصولات لبنی و سلولاز برای هضم فیبرها مفید می‌باشد.
توجه برای گیاهخواران : برخی از این محصولات ممکن است حاوی آنزیم حیوانی پانکراتین باشد.
- عصاره برگ کنگر فرنگی (ارتیشو) می‌تواند در کاهش سوءهاضمه مفید باشد، این گیاه با افزایش جریان صفرا به هضم چربی‌ها کمک می‌کند. عصاره‌هایی را انتخاب نمایید که حاوی اسیدهای کافیلکیونیک استاندارد باشند.
پیشگیری از سوءهاضمه
بهترین توصیه‌هایی که برای پیشگیری از سوءهاضمه می‌توان کرد:
- خوردن وعده‌های غذایی کم حجم، برای جلوگیری از کار زیاد و طولانی مدت معده
- آهسته غذا خوردن
- پرهیز از غذا خوردن با دهان باز یا صحبت کردن حین صرف غذا
- خودداری از مصرف غذاهای ترش (اسیدی) مثل گوجه‌فرنگی و مرکبات
- خودداری از مصرف غذاهای ادویه‌دار
- عدم مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین
- مدیریت استرس
- ترک دخانیات
- خودداری از مصرف الکل
- پرهیز از ورزش با معده‌ی پر
- دراز نکشیدن بلافاصله بعد از صرف غذا
- خودداری از صرف شام دیروقت
- قراردادن بالش اضافه زیر سر هنگام خوابیدن
- نگه داشتن وزن مناسب
