چه چیزی در دوران بارداری باعث ورم می‌شود؟
در دوران بارداری، سطح مایعات بدن و همچینین سطح پلاسما و در نتیجه حجم خون، تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند. مقداری از مایعات بدن، درون سلول‌ها باقی‌مانده تا عملکرد سلول‌ها حفظ شود. بقیه در خارج از سلول‌ها جمع می‌شوند تا اکسیژن رسانی را افزایش داده، پاکسازی و دفع مواد زاید را تقویت کرده و میزان الکترولیت‌ها در بدن را تنظیم کنند.
افزایش حجم پلاسما، در پاسخ به افزایش نیاز رحم و سایر ارگان‌های سیستم تولید مثلی زنانه در دوران بارداری ایجاد می‌شود. میزان پلاسما در سه ماه پایانی بارداری و هنگامی که رحم در بیشترین اندازه خود قرار دارد، به حداکثر میزان خود می‌رسد به همین دلیل، احتمال ایجاد ورم و برخی دیگر از عوارض مرتبط در سه ماهه سوم بارداری بیشتر است.
افزایش گسترده مایعات بدن در دوران بارداری با افزایش سطح سدیم همراه است. سدیم، عنصری تاثیرگذار در نحوه جذب و پردازش آب توسط بدن است. حتی افزایش اندک در سطح سدیم خون ممکن است باعث شود شخص احساس ورم و پف کردن داشته باشد. از طرفی تغییرات هورمونی ایجاد شده در دوران بارداری باعث کاهش مقاومت دیواره عروق و افزایش نفوذپذیری آنها می‌شود.
به دلایل گفته شده در بالا در دوران بارداری، خون تمایل به جمع شدن در پاها دارد. تورم ایجاد شده، در اثر نشت مقدار اندکی خون از عروق پا رخ می‌دهد. همچنین ممکن است ورم بینی در بارداری برای مادران رخ بدهد.
آیا یک رژیم غذایی خوب برای ورم دوران حاملگی وجود دارد؟
متخصص تغذیه با بررسی دقیق وضعیت شما نکات مهم در تغذیه بارداری برای رفع ورم دست و پا را ارائه خواهد داد که برخی از مواد زیر را دربر میگیرد:
مواد غذایی که آب را از بدن خارج می‌کند
برخی از غذاها فعالیت کلیه را افزایش داده و باعث می‌شوند که شما بیشتر ادرار کنید و آب و مواد زائد از بدن خارج شده و از ورم پیشگیری شود. این غذاها عبارتند از کرفس، شاهی آبی، سیب، مرکبات و مقدار کمی از جعفری. یک رژیم غذایی مناسب هم شامل مارچوبه، انگور، چغندر، لوبیا سبز، سبزیجات برگ سبز، آناناس و کدوتنبل می‌شود. شما می‌توانید با اضافه کردن مقادیر بیشتری پیاز و سیر در ظروف غذایی که آماده می‌کنید، گردش خون را افزایش و ادما را کاهش دهید.
غذاهایی که باعث حفظ تعادل مایعات در بدن می‌شوند
پتاسیم ماده‌ای است که می‌تواند از ایجاد ورم در دوران بارداری پیشگیری کند. پتاسیم باعث می‌شود که مایعات در بدن به صورت شیمیایی متعادل شوند. این امر در دوران بارداری حیاتی است زیرا حجم خون در این دوران حدود 50 درصد افزایش می‌یابد. زنان باردار باید 4700 میلی‌گرم پتاسیم در روز مصرف کنند. پتاسیم در بسیاری از غذاها مانند گوشت قرمز، ماهی، میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و محصولات لبنی یافت می‌شود.
مواد غذایی با خواص آنتی‌اکسیدانی
برای از بین بردن ورم بارداری روزانه مقادیر کافی ویتامین C و E مصرف کنید. ویتامین C در مرکبات، فلفل، سیب‌زمینی، خربزه، گوجه‌فرنگی، توت‌فرنگی و کلم بروکلی یافت می‌شود. غذاهای غنی از ویتامین E نیز عبارتند از روغن‌های گیاهی، دانه آفتابگردان، جوانه گندم، ذرت شیرین و مغزیجات. این ویتامین‌ها همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند که برای از بین بردن ورم بارداری مفید است. از مواد غذایی دیگر که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند می‌توان به لوتئین، لیکوپن، بتا کاروتن و سلنیوم اشاره کرد.
ملاحظات و پرهیزهای غذایی
در حالی که ممکن است متضاد به نظر برسد ولی در دوران بارداری مقادیر زیادی آب بنوشید. آب مواد زائد را از بدن خارج کرده و احتباس آب در بدن را کاهش می‌دهد. از مصرف غذاهای شور و کافئین خودداری کنید زیرا هر دوی آنها باعث ایجاد ورم می‌شوند. غلات کامل را زیاد مصرف کنید زیرا سرشار از ویتامین B و آهن است و از مصرف غلات تصفیه‌شده، گوشت قرمز و روغن‌های ترانس در غذاهای فراوری‌شده، غذاهای آماده و سیب‌زمینی سرخ‌کرده پرهیز کنید. اگر دست‌ها و صورت شما به طور ناگهانی ورم کرد بلافاصله به متخصص تغذیه مراجعه کنید زیرا این می‌تواند نشانه ابتلا به پری اکلامپسی که یک بیماری خطرناک در دوران بارداری است باشد.
نکات دیگر برای کاهش مشکلات ناشی از ورم بارداری
با اینکه شما نمی‌توانید به طور کامل از بروز ورم بارداری جلوگیری کنید اما می‌توانید به میزان چشمگیری از درد آن بکاهید.
- برای مدت زمان زیادی بی‌تحرک نباشید.
- به پهلوی چپ بخوابید.
- از یک جفت کفش راحت استفاده کنید.
- مقادیر زیادی آب بنوشید.
- از پوشیدن جوراب‌های تنگ خودداری کنید.
- تمرینات ورزشی مناسب انجام دهید.
- در استخر استراحت کنید.
- از استعمال دخانیات پرهیز کرده و مصرف کافئین را کاهش دهید.
چگونه می‌توانم ورم بارداری را کاهش دهیم؟
رعایت برخی نکات، از جمله موارد زیر، به کاهش ورم در بارداری و پیشگیری از آن کمک می‌کند که در ادامه گفته شده است.
- پاهای خود را در طول روز در سطح بالاتری از قلب قرار دهید، این کار، بازگشت خون و مایعات به قلب را تسهیل می‌کند.
- نوشیدن آب را افزایش دهید. با افزایش نوشیدن آب، دفع ادراری مایعات و سدیم اضافی از بدن بیشتر می‌شود.
- برای بهبود گردش خون، از جوراب‌های فشاری استفاده کنید. استفاده از این جوراب‌ها، به‌خصوص، در پروازهای طولانی مدت، بسیار در پیشگیری از ایجاد ورم در پاها کمک کننده است.
- از ماندن در فضای باز، در آب و هوای گرم و مرطوب خودداری کنید.
- در مواقعی که نیاز به ایستادن طولانی مدت است، زمان‌هایی را به استراحت اختصاص داده و در طول این زمان‌ها، پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
- از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند خودداری کنید.
- برای افزایش دفغ ادراری سدیم، مصرف غذاهای غنی از پتاسیم، مانند موز و آوکادو را افزایش دهید.
- از مصرف غذاهایی که باعث ورم در بارداری می شوند (حاوی نمک فراوان) مانند چیپس و فست فودها خودداری کنید.
