رفلاکس معده یا ترش کردن آن هنگامی ایجاد می‌شود که اسید معده به داخل مری باز گردد. این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که عضله اسفنکتر تحتانی مری (LES) ضعیف شده یا دچار آسیب شود. در حقیقت در شرایط عادی اسفنکتر تحتانی مری می‌بایست برای ممانعت از بازگشت مواد غذایی و اسید معده به داخل مری بسته باشد. مقدار مواد غذایی مصرف شده توسط فرد بر سطح اسید ترشح شده توسط معده تاثیر دارد. به این ترتیب مصرف مقدار مناسب مواد غذایی و نیز انتخاب رژیم غذایی صحیح نکته کلیدی در کنترل رفلاکس اسیدی معده یا ترش کردن (GERD) است.
[sv slug=”alert”]بسیاری افراد مبتلا به رفلاکس اسیدی یا ترش کردن معده به این نتیجه می‌رسند که مصرف برخی مواد غذایی خاص با ایجاد علائم مشکل ارتباط دارند. در واقع مصرف یک رژیم غذایی مشخص نمی‌تواند تمام علائم این مشکل را از بین ببرد و مصرف مواد غذایی مختلف تاثیر مشابه بر همه افراد ندارند. به همین خاطر به منظور تشخیص مواد غذایی تحریک کننده شرایط رفلاکس اسیدی معده، متخصصین ما در کلینیک تغذیه دکتر ابوالحسنی مسائل زیر را مورد توجه قرار می‌دهند:
- چه غذاهایی توسط فرد مصرف می‌شود
- زمان‌بندی وعده‌های غذایی فرد چگونه است.
- چه علائمی در ارتباط با این مشکل در فرد مشاهده می‌شود.
در ادامه با توجه به شرایط بیمار، ممکن است از وی خواسته شود از یک رژیم غذایی مشخص برای مدت حداقل یک هفته استفاده کند. در طول این زمان فرد می‌تواند از مواد غذایی که مصرف و نوشیدن آنها بر مشکل تاثیر دارد، فهرست تهیه کرده و در رژیم غذایی خود از مواد غذایی و نوشیدنی‌های سازگار با وضعیت معده به منظور کنترل و بهبود شرایط خود استفاده کند. برای دریافت وقت مشاوره و درمان سریع‌تر رفلاکس معده می‌توانید با شماره‌های 02122779006 و 02122581002 تماس حاصل نمایید.[sv slug=”alert1″]
علائم رفلاکس اسیدی یا ترش کردن معده
سوزش معده یکی از علائم عادی رفلاکس اسیدی و ترش کردن معده است. در این شرایط فرد احتمالاً با احساس سوزش در معده یا قفسه سینه پس از صرف غذا یا مصرف مواد غذایی خاص مواجه می‌گردد. رفلاکس اسیدی معده همچنین می‌تواند حالت تهوع یا استفراغ برای فرد به همراه داشته و به این ترتیب مواد اسیدی به داخل مری و گلو باز می‌گردند. سایر علائم این مشکل شامل موارد زیر هستند:
- سرفه خشک
- گلو درد
- نفخ معده
- باد گلو و سکسکه
- مشکلات بلع
- ورم کردن گلو
معمولاً دنبال کردن رژیم غذایی و تغذیه مناسب می‌تواند اولین مرحله در فرآیند درمان رفلاکس اسیدی معده باشد. به این ترتیب لازم است توصیه‌های ارائه شده توسط متخصص تغذیه درباره مصرف مواد غذایی به دقت دنبال شود. هدف از این کار حداقل کردن علائم بیماری و کنترل آنها است.
مواد غذایی که بطور معمول می‌توانند با رفلاکس اسیدی معده ارتباط داشته باشند
هر چند پزشکان درباره مواد غذایی تاثیرگذار بر رفلاکس اسیدی معده با یکدیگر اختلاف نظر دارند، مصرف برخی مواد غذایی خاص می‌تواند مشکلات ایجاد شده در ارتباط با بیماری رفلاکس معده را در بسیاری از افراد تشدید نماید. به منظور کنترل این علائم، لازم است این مواد غذایی از رژیم غذایی روزانه حذف شوند. برخی از مهم‌ترین مواد غذایی تاثیرگذار بر رفلاکس اسیدی معده در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
غذاهای پرچرب
غذاهای سرخ شده و پرچرب می‌توانند باعث ایجاد علائم رفلاکس اسیدی معده شده و در عمل باعث شوند بخش بیشتری از اسید معده به مری باز گردد. علاوه بر این مصرف این مواد غذایی می‌تواند خالی شدن معده را با تاخیر مواجه کرده و فرد را در معرض خطر بالاتر رفلاکس اسیدی معده قرار دهد. به همین خاطر معمولاً به افراد دچار این مشکل توصیه می‌شود مقدار مصرف این مواد غذایی را در رژیم غذایی روزانه خود کاهش دهند.
گوجه‌فرنگی و مرکبات
میوه‌ها و سبزیجات یک بخش مهم از رژیم غذایی سالم هستند. با این وجود مصرف برخی میوه‌ها همچون مرکبات می‌تواند باعث مشاهده علائم رفلاکس اسیدی معده یا تشدید آنها شود. به این ترتیب در صورت مواجه شدن با علائم رفلاکس اسیدی معده لازم است مقدار مصرف مواد غذایی زیر کاهش یافته یا این مواد بطور کامل از رژیم غذایی حذف شوند:
- پرتقال
- گریپ‌فروت
- لیمو‌ترش
- لیمو‌شیرین
- آناناس
- گوجه‌فرنگی
- سس گوجه‌فرنگی (یا غذاهایی مثل پیتزا یا چیلی که سس گوجه از اجزای اصلی تشکیل دهنده آنها است)
- سالسا
شکلات
شکلات حاوی یک ماده خاص به نام متیل زانتین است. نتایج تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد این ماده می‌تواند تاثیر خاص بر شل شدن عضله اسفنکتر تحتانی مری و افزایش احتمال دچار شدن به رفلاکس معده داشته باشد.
سیر، پیاز، و غذاهای ادویه‌دار
مصرف مواد غذایی تند و دارای مزه‌های شدید مثل سیر و پیاز می‌تواند با افزایش علائم سوزش معده در بسیاری افراد ارتباط داشته باشد. به هر حال مصرف این مواد غذایی باعث رفلاکس اسیدی معده در همه افراد نمی‌شود، اما در صورتی که فرد به مقدار زیاد پیاز یا سیر مصرف می‌کند، لازم است تاثیر این کار را بر وضعیت بیماری خود بطور دقیق مورد توجه قرار دهد. برخی از این مواد غذایی به همراه مصرف غذاهای تند می‌توانند باعث تشدید مشکلات برخی افراد در مقایسه با سایرین شوند. در این شرایط ملاقات و مشورت با متخصص تغذیه می‌تواند به طراحی یک رژیم غذایی مناسب برای کنترل یا کاهش علائم بیماری کمک موثر نماید.
مواد غذایی که احتمالاً مصرف آنها می‌تواند علائم رفلاکس اسیدی معده را کاهش دهد
مصرف برخی از مواد غذایی در رژیم غذایی روزانه می‌تواند علائم رفلاکس اسیدی معده را کنترل نماید. در ادامه برخی توصیه‌های مفید درباره این مواد غذایی ارائه شده است.
افزایش مقدار فیبر مصرفی در رژیم غذایی روزانه
انجام این کار معمولاً یک ایده مناسب است. علاوه بر این اضافه کردن این مواد غذایی می‌تواند به کنترل علائم رفلاکس اسیدی معده کمک کرده و تاثیر مثبت در ارتباط با موارد زیر داشته باشد:
- رفع کلسترول بالا
- کنترل قند خون
- بواسیر و ورم روده
گیاهان دارای برگ سبز
مصرف این گیاهان به همراه سایر سبزیجات به صورت طبیعی سطح چربی و قند پایین داشته و می‌توانند به کاهش ترشح اسید معده کمک کنند. برای مثال در این زمینه می‌توان از لوبیا سبز، بروکلی، مارچوبه، گل کلم، کاهو، سیب‌زمینی، و خیار نام برد.
زنجبیل
زنجبیل حاوی اجزای تشکیل دهنده طبیعی ضد التهاب است و یک درمان مناسب برای سوزش معده و سایر مشکلات مربوط به رفلاکس اسیدی معده می‌باشد. به این ترتیب می‌توان ریشه زنجبیل را به صورت بخارپز یا تکه شده به دستور غذا اضافه کرده یا این ماده را به صورت دم‌نوش برای کاهش علائم بیماری مصرف کرد.
جو دو سر
جو دو سر یکی از غلات کامل محبوب در صبحانه است و یک منبع مناسب از فیبر می‌باشد. در حقیقت جو دو سر می‌تواند اسید معده را جذب کرده و باعث کاهش علائم رفلاکس معده شود. سایر منابع فیبر شامل نان کامل و برنج قهوه‌ای است.
میوه‌های غیر مرکبات
شامل هندوانه، موز، سیب، و گلابی می‌توانند برای کاهش مشکل رفلاکس اسیدی معده مناسب باشند.
گوشت قرمز و سفید
مصرف مواد غذایی مثل گوشت سفید به صورت سرخ شده، پخته شده، و آب پز، گوشت قرمز، ماهی، و غذاهای دریایی کم‌چرب می‌توانند علائم رفلاکس اسیدی معده را کاهش دهند.
سفیده تخم مرغ
مصرف سفیده تخم مرغ می‌تواند نقش موثر در کنترل و کاهش علائم رفلاکس اسیدی معده داشته باشد، اما مصرف زرده تخم مرغ به علت پرچرب بودن می‌تواند باعث تشدید علائم رفلاکس اسیدی معده شود.
چربی‌های سالم
این چربی‌ها شامل آواکادو، گردو، تخم کتان، روغن زیتون، روغن کنجد، و روغن آفتاب‌گردان است. افراد مبتلا به رفلاکس معده لازم است مقدار مصرف چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس را در رژیم غذایی خود کاهش داده و آنها را با چربی‌های سالم جایگزین نمایند.
کربوهیدرات‌های پیچیده
کربوهیدرات‌های پیچیده در مواد غذایی زیر وجود دارند:
- جو دو سر، نان کامل، و برنج قهوه‌ای: تمام این اقلام منبع تامین کربوهیدرات‌های پیچیده سالم برای بدن هستند. علاوه بر این غلات کامل و برنج قهوه‌ای می‌تواند فیبر مورد نیاز را به رژیم غذایی شما اضافه کند.
- سیب‌زمینی و سایر ریشه‌های گیاهی: این مواد غذایی منبع مناسب برای تامین کربوهیدرات‌های سالم و فیبرهای قابل هضم برای بدن هستند، اما در هنگام پخت آنها می‌بایست از اضافه کردن پیاز و سیر به ترکیب خودداری کرد، زیرا پیاز و سیر می‌تواند باعث التهاب معده شود.
سایر نکات قابل توجه برای کنترل رفلاکس اسیدی معده
علاوه بر کنترل علائم رفلاکس اسیدی معده از طریق رژیم غذایی و تغذیه صحیح، امکان کنترل علائم این مشکل از طریق ایجاد تغییر در سبک زندگی نیز وجود دارد. برای مثال در این زمینه بطور خاص می‌توان از نکات زیر نام برد:
- جویدن آدامس: جویدن آدامس (البته آدامس بدون نعناع، زیرا نعناع می‌تواند اسفنکتر تحتانی مری را شل نماید) می‌تواند باعث افزایش ترشح بزاق در دهان شده و به این ترتیب میزان ترشح اسید در معده و بازگشت آن به مری را کاهش دهد.
- اجتناب از مصرف غذا قبل از خوابیدن: فرآیند هضم غذا می‌تواند مقدار ترشح اسید معده را افزایش دهد. به این ترتیب هنگامی که فرد در حالت درازکش قرار می‌گیرد، توانایی اسفنکتر تحتانی مری برای جلوگیری از بازگشت اسید و مواد غذایی معده به مری کاهش می‌یابد. به همین خاطر زمان‌بندی صرف غذا برای افراد مبتلا به رفلاکس اسیدی معده از اهمیت خاص برخوردار است. به هر حال زمان‌بندی مناسب صرف غذا برای افراد متفاوت است، اما معمولاً بیان می‌شود صرف غذا می‌بایست سه تا چهار ساعت قبل از زمان خواب انجام شود.
- مصرف داروهای ضد اسید و سایر داروهای مانند آن برای کاهش ترشح اسید در معده
- اجتناب از مصرف الکل
- دراز نکشیدن برای حداقل دو ساعت پس از صرف غذا
- ترک سیگار
- انجام ندادن فعالیت بیش از حد پس از صرف غذا
- بالا نگه داشتن سر به مقدار 4 تا 6 اینچ در هنگام خواب به منظور کاهش علائم رفلاکس اسیدی معده
