بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) امروزه رایج‌ترین دلیل ابتلا به بیماری مزمن کبد در سراسر جهان است. این بیماری تاثیر با اهمیت بر وضعیت سلامت افراد داشته و در بسیاری از کشورها برای پیشگیری از ابتلا به آن از اقدامات مراقبتی خاص استفاده می‌شود. در حقیقت بیماری کبد چرب غیرالکلی می‌تواند باعث ابتلای فرد به سیروز کبدی، سرطان کبد و نیز نارسایی کبد شود. به همین خاطر امروزه محققان بررسی‌های گسترده برای تجویز رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری از این مشکل و بهبود شرایط آن انجام می‌دهند.
[sv slug=”alert”]در کلینیک تغذیه و رژیم درمانی دکتر ابوالحسنی یک رژیم تغذیه بسیار خاص برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب طراحی شده که دارای مزیت‌های زیر است:
- کاهش چربی کبد
- حداقل کردن آسیب وارد شده به کبد
- بهبود عملکرد انسولین در بدن
- کاهش سریع‌تر وزن
این رژیم غذایی کم چرب یا کم کالری نیست و برخلاف رژیم‌های غذایی قدیمی باعث ایجاد شرایط گرسنگی و خستگی برای فرد نمی‌شود. از طرف دیگر رژیم غذایی طراحی شده به این منظور یک رژیم سرشار از پروتئین نیست، اما می‌تواند پروتئین‌های اصلی مورد نیاز بدن را به صورت منظم در طول روز از طریق مقدار مصرف زیاد سبزیجات و نیز مصرف برخی چربی‌های سالم تامین کند. به این ترتیب افراد دچار مشکل کبد چرب می‌توانند از این رژیم غذایی برای بهبود شرایط خود بهره‌مند شوند. برای آگاهی از ساعات کاری کلینیک یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌های 02122779006 و 02122581002 تماس حاصل نمایید.[sv slug=”alert1″]
کبد چرب چیست؟
کبد چرب در نتیجه تجمع چربی بیش از حد در سلول‌های کبدی ایجاد می‌شود. در حقیقت بافت چربی به آرامی در کبد هنگامی جمع می‌شود که مقدار چربی موجود در رژیم غذایی فرد بیش از حد مورد نیاز بدن باشد. بیماری کبد چرب گاهی اوقات می‌تواند کاملاً خوش‌خیم باشد و در این شرایط به خاطر این شرایط آسیبی به کبد وارد نمی‌شود. به هر حال، هنگامی که چربی‌های ساده در کبد جمع شدند، کبد مستعد آسیب‌دیدگی‌های بعدی شده و این شرایط می‌تواند التهاب کبد و ایجاد اسکار (زخم و جراحت) در آن را به همراه داشته باشد.
چگونه سلول‌های چربی در کبد جمع می‌شوند؟
چربی موجود در رژیم غذایی فرد معمولاً توسط کبد و سایر بافت‌های بدن مصرف می‌شود. به هر حال در صورتی که مقدار چربی موجود در رژیم غذایی بیش از مقدار چربی مورد نیاز بدن باشد، این چربی در بافت‌های بدن ذخیره‌سازی می‌شود. سایر دلایل تجمع چربی در کبد می‌تواند با انتقال نامناسب چربی از سایر اعضا یا ناتوانی کبد در ایجاد تغییر در بافت چربی و دفع طبیعی آن از بدن ارتباط داشته باشد.
روش‌های تغذیه درمانی برای بیماری کبد چرب چه هستند؟
این روش‌های درمان بر اساس تغییر در سبک زندگی، کاهش وزن، و انجام فعالیت‌های فیزیکی به منظور کاهش سطح چربی در کبد انجام می‌شود. به این ترتیب معمولاً به افرادی که دچار چاقی هستند توصیه می‌شود به تدریج و به صورت مداوم وزن خود را با استفاده از تغذیه مناسب و انجام تمرین‌های حرکتی کاهش دهند. در این شرایط کاهش وزن می‌بایست در حدود 5 تا 10 درصد وزن بدن باشد تا به این ترتیب غدد چربی کاهش پیدا کند. در ادامه با کاهش وزن به میزان بیش از 10% می‌توان التهاب ایجاد شده در کبد بیمار را کاهش داد. برای درمان سیروز کبدی نیز باید از تغذیه مناسب بهره گرفته شود؛ زیرا سیروز می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تاثیر گذارد.
افراد مبتلا به دیابت و سطح بالای چربی در خون می‌بایست دیابت و سطح کلسترول خون خود را کنترل کنند. معمولاً در این شرایط توصیه می‌شود از رژیم غذایی کم چرب و کم کالری به همراه انسولین یا سایر داروهای مانند آن برای کاهش سطح قند خون و کنترل آن استفاده شود.
به افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی که اضافه وزن نداشته و مبتلا به دیابت نیستند، اغلب توصیه می‌شود از رژیم غذایی کم چرب استفاده کنند. علاوه بر این معمولاً به همه افراد توصیه می‌شود میزان مصرف الکل خود را کاهش دهند، زیرا مصرف الکل نیز می‌تواند با ابتلا به بیماری کبد چرب ارتباط داشته باشد. افراد مبتلا به این بیماری می‌بایست دقت کافی به رژیم غذایی و مواد مغذی مورد نیاز بدن خود داشته و این شرایط را بطور منظم تحت بررسی قرار دهند.
نکات مهم درباره شرایط تغذیه در هنگام ابتلا به بیماری کبد چرب
هنگام غذا خوردن در حالت مناسب می‌بایست به نکات زیر توجه شود:
- مصرف گیاهان خام و به خصوص سبزیجات تازه. در طول دوره کاهش وزن روزانه حداکثر مصرف 2 واحد میوه مجاز است. توجه داشته باشید اکثر میوه‌ها دارای سطح بالایی از قند هستند. این شرایط در حالی است که سبزیجات مقدار کمی قند دارند و به همین خاطر امکان مصرف آنها در رژیم غذایی به صورت نامحدود وجود دارد.
- مصرف مقدار کافی از انواع مختلف سبزیجات پخته شده شامل سبزیجات حاوی نشاسته (به غیر از سیب‌زمینی). در واقع مصرف این سبزیجات می‌تواند جایگزین مناسب برای مصرف نان، بیسکوییت و دسرهای شیرین باشد.
- تامین پروتئین‌های اصلی مورد نیاز بدن از طریق منابعی همچون غذاهای دریایی به صورت کنسرو شده یا تازه (در این رابطه نباید ماهی دودی یا سرخ شده مصرف شود)، گوشت سفید، گوشت قرمز، تخم مرغ (ترجیحاً ارگانیک)، حبوبات (لوبیا، نخود، یا عدس)، آجیل و دانه‌های گیاهی خام، و پودر پروتئین (در هنگام مصرف پودر پروتئین لازم است از بدون قند بودن آن اطمینان حاصل شود).
توصیه‌های تکمیلی
برای رفع گرسنگی احتمالاً افراد به مقدار کافی مواد غذایی و تنقلات در طول روز مصرف می‌کنند. به هر حال برای افرادی که به مشاغل سنگین اشتغال داشته یا فعالیت‌های ورزشی انجام می‌دهند، مقدار مواد غذایی مورد نیاز بیشتر از حالت عادی است. به این ترتیب لازم است در هنگام گرسنگی به شرایط بدن توجه شده و از یک رژیم غذایی سالم برای تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن و ایجاد احساس رضایت و سیری استفاده شود. در حقیقت باید توجه داشته باشید مقدار غذای مصرفی در این شرایط از اهمیت برخوردار نیست، بلکه آنچه از در این رابطه دارای اهمیت خاص است، نوع مواد غذایی مصرفی فرد می‌باشد که در واقع می‌تواند بر عملکرد کبد و سطح انسولین خون تاثیر داشته باشد.
مواد غذایی و تنقلات سالم که امکان مصرف آن بین وعده‌های غذایی وجود دارد به شرح زیر هستند:
- غذاهای دریایی کنسرو شده (ساردین، ماهی سالمون، ماهی خال‌خالی، غذای خرچنگ یا ماهی تون). در هنگام مصرف می‌توان این مواد را با یک‌دوم قاشق آب لیمو یا سرکه تازه و ادویه‌های مناسب بر اساس ذائقه ترکیب کرد.
- مصرف نوشیدنی‌های حاوی مواد پروتئینی که از شیر نارگیل یا شیر بادام و 3 قاشق توت تازه یا یخ زده تهیه می‌شود.
- آجیل و دانه‌های گیاهی خام یا 1 واحد میوه تازه. آجیل تازه بهترین تنقلات قابل مصرف در طول روز است و امکان اضافه کردن نمک به آن به میزان دلخواه وجود دارد. در این حالت میزان آجیل مصرفی در طول روز حداکثر به میزان یک مشت کامل خواهد بود.
- سبزیجات خام: مثال‌های مناسب از سبزیجات خام شامل هویج، خیار، کدو، کرفس، بروکلی، آواکادو و سایر سبزیجات مانند آنها است.
- میوه‌های تازه: در طول روز می‌توان یک یا دو واحد میوه تازه به تنهایی مصرف کرد یا به همراه میوه آجیل خام یا ماست کم چرب مصرف نمود.
- مصرف آواکادو به همراه سبزیجات خام یا سبزیجات بخارپز همچون بروکلی و گل‌کلم
- مصرف آب سبزیجات خام به مقدار یک لیوان کامل در روز
مواد غذایی که می‌بایست از مصرف آنها اجتناب شود
به خاطر داشته باشید در صورت مبتلا شدن به بیماری کبد چرب لازم است از مصرف مواد غذایی زیر خودداری شود:
- آب‌نبات و شیرینی؛ برخی از شکلات‌های ارزان قیمت حاوی چربی‌های اشباع شده غیر سالم هستند. به همین خاطر در صورتی که عادت به مصرف مقدار کم شکلات در طول روز دارید، بهتر است از شکلات تلخ با حداقل غلظت 70% به این منظور استفاده کنید.
- مواد غذایی حاوی آرد
- مواد غذایی رژیمی که ادعا می‌کنند تاثیر خاص بر لاغری فرد دارند. در حقیقت این مواد غذایی معمولاً حاوی مقدار کم‌چربی و مقدار زیاد قند یا شیرینی‌های مصنوعی هستند. برای مثال در این زمینه می‌توان از ماست رژیمی، مربای رژیمی، بستنی رژیمی، نوشابه رژیمی، و سایر موارد مانند آن نام برد. توجه داشته باشید این مواد غذایی نه تنها لاغر کننده نیستند، بلکه بسیار چاق کننده می‌باشند.
- مواد غذایی سرخ شده همچون چیپس سیب‌زمینی، چوب شور، بیسکوییت شور و سایر موارد مانند آن
- پیتزا
- بیسکوییت: در حقیقت بیسکوییت حاوی آرد و روغن‌های اشباع شده است و در صورت شیرین بودن حاوی سطح بالایی از قند می‌باشد.
- انواع شیرینی‌ها و تافی‌ها
آیا می‌توان از ابتلا به بیماری کبد چرب پیشگیری کرد؟
توصیه‌های قابل توجه برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کبد چرب به شرح زیر هستند:
- انتخاب یک سبک زندگی سالم
- تلاش برای کاهش وزن تدریجی و با ثبات در صورت دچار بودن به اضافه وزن
- انتخاب یک رژیم غذایی متعادل که سطح چربی آن پایین و سطح فیبر آن بالا باشد.
- حداقل کردن مصرف قند و کاهش مصرف مقدار مواد غذایی سرخ شده
- اضافه کردن تمرین‌های ورزشی به فعالیت‌های روزمره برای حداقل 4 بار در یک هفته. در این رابطه می‌توان از راه رفتن، شنا کردن، باغبانی، و حرکت‌های کششی استفاده کرد.
- اجتناب از مصرف الکل
